‌‌قانون انتخابات مشروطه - مصوب ۳ خرداد ماه ۲۵۳۵ شاهنشاهی مجلس شورای ملی کمیسیون کشور

فصل اول – کلیات

ماده ۱
به منظور مشارکت اهالی هر محل در اداره امور محلی و در اجرای اصل سپردن کار مردم به مردم و تهیه موجبات آبادانی و عمران شهری وروستایی و هماهنگی و توسعه و عمران و پیشرفت منطقه و تشخیص و تعیین نیازمندیهای محلی و مراقبت در تأمین آن در مرکز هر شهرستان انجمن‌شهرستان و در مرکز هر استان انجمن استان طبق مقررات این قانون تشکیل می‌شود و انجمنهای مزبور دارای شخصیت حقوقی و استقلال مالی خواهندبود
‌تبصره - در نقاطی که فرمانداری کل وجود دارد طبق مقررات این قانون انجمن استان تشکیل می‌شود و فرمانداران کل وظایف و اختیارات‌استانداران را که در این قانون معین گردیده است به عهده خواهند داشت

ماده ۲
اعضاء انجمنهای شهرستان مطابق مقررات این قانون برای مدت چهار سال از طرف اهالی محل انتخاب می‌شوند و انتخاب مجدد آنان‌بلامانع است

ماده ۳
انجمن شهرستان تشکیل می‌شود از منتخبین مرکز شهرستان و بخشهای تابع آن و انجمن استان تشکیل می‌شود از رؤسای انجمنهای‌شهرستان و یک نفر از اعضاء هر یک از انجمنهای شهرستان حوزه استان به انتخاب انجمن شهرستان

ماده ۴
تعداد اعضاء انجمن شهرستان به شرح زیر است
۱ - در مرکز هر شهرستان که تا ۳۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد ۵ نفر
۲ - در مرکز هر شهرستان که از ۳۰ هزار تا ۵۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد ۷ نفر
۳ - در مرکز هر شهرستان که از ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد ۹ نفر
۴ - در مرکز هر شهرستان که از ۱۰۰ هزار تا ۲۰۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد ۱۱ نفر
۵ - در مرکز هر شهرستان که بیش از ۲۰۰ هزار نفر جمعیت داشته باشد به ازاء هر یک صد هزار نفر اضافی یک نفر و در هر حال از ۳۰ نفر تجاوزنخواهد کرد

‌تبصره - از هر یک از بخشها که جمعیت آن کمتر از ده هزار نفر باشد یک نفر انتخاب و به تعداد مزبور علاوه خواهد شد و در صورتی که جمعیت‌بخش بیش از ۱۰۰۰۰ نفر باشد برای هر ۷۵۰۰ نفر به بالا تا ده هزار نفر یک نفر نماینده افزوده خواهد شد

فصل دوم - شرایط انتخاب‌کنندگان و انتخاب‌شوندگان

ماده ۵
انتخاب‌کنندگان باید واجد شرایط زیر باشند
۱ - تابعیت ایران ۲ - داشتن حداقل ۲۰ سال سن ۳ - توطن در محل انتخاب یا سکونت در آنجا از شش ماه قبل از انتخابات

ماده ۶
انتخاب شوندگان باید واجد شرایط زیر باشند
۱ - تابعیت ایران ۲ - داشتن حداقل ۲۵ سال سن ۳ - خواندن و نوشتن فارسی به اندازه کافی ۴ - توطن در محل انتخاب و یا سکونت در آن محل حداقل دو سال قبل از انتخاب

ماده ۷
اشخاص زیر از حق انتخاب کردن و انتخاب شدن محروم هستند
۱ - محجورین ۲ - ورشکستگان به تقصیر و یا تقلب ۳ - مرتکبین جنایات یا جنحه‌های بزرگ عمدی ۴ - کسانی که سوء شهرت دارند

ماده ۸
اشخاص زیر به مناسبت مقام خود نمی‌توانند به عضویت انجمن شهرستان انتخاب شوند
۱ - نخست وزیر و وزراء و معاونین آنان و نمایندگان مجلسین در تمام کشور ۲ - استانداران و فرمانداران و دادستانها و شهرداران و بخشداران و کلیه رؤسای سازمانهای دولتی و مؤسسات انتفاعی و بازرگانی وابسته به دولت‌و قائم مقام و معاونین مقامات مزبور در حوزه مأموریت و کار خود
۳ - اعضاء اصلی و علی‌البدل انجمن نظارت انتخابات انجمن شهرستان در حوزه انتخابیه خود
۴ - رییس و اعضای انجمن شهر و رئیس انجمن بهداری و مدیر عامل جمعیت شیر و خورشید سرخ و رییس شورای داوری

‌تبصره ۱ - متصدیان مقامات مذکور در بند ۲ تا ۴ این ماده در صورتی که داوطلب شرکت در انتخابات حوزه مأموریت خود باشند باید قبل از شروع‌انتخابات و همزمان با اعلام آمادگی از سمت خویش استعفا دهند و در صورتی که مستخدم رسمی دولت باشند، ضمن استعفا از سمت خود، تقاضاکنند که آماده به خدمت شوند و دولت مکلف به قبول این تقاضاها است.

‌تبصره ۲ - سایر مستخدمین رسمی دولت که به عضویت انجمن شهرستان یا استان انتخاب شوند در صورت قبول عضویت انجمنهای مذکور بایداز سمت خود استعفا دهند و تقاضا کنند که آماده به خدمت شوند.دولت مکلف به قبول این تقاضا است و مستخدمین مزبور از تاریخ قبولی‌عضویت انجمن آماده به خدمت خواهند شد. مدت عضویت انجمن جزو آمادگی به خدمت مستخدم محسوب می‌شود
‌تبصره ۳ - به مستخدمین رسمی دولت که به نحو مذکور در تبصره‌های ۱ و ۲ آماده به خدمت می‌شوند در دوران آمادگی به خدمت حقوقی‌پرداخت نخواهد شد و هرگاه مستخدمین مزبور بر اساس آخرین حقوق دریافتی زمان اشتغال کسور بازنشستگی خود را بپردازند وزارتخانه یا مؤسسه‌دولتی متبوع آنان موظف خواهد بود مبلغی معادل کسور پرداختی، بابت سهم خود، به صندوق بازنشستگی کسوری نیز پرداخت نماید. در این صورت‌خدمت اینگونه مستخدمین از نظر بازنشستگی جزء سابقه خدمت آنان محسوب خواهد شد

‌تبصره ۴ - دولت حق ندارد در مدت خدمت مستخدمین موضوع تبصره‌های فوق در انجمنهای شهرستان و استان شغلی در وزارتخانه‌ها یامؤسسات دولتی تا زمانی که این سمت را دارند به آنان ارجاع نماید ولی پس از خاتمه دوران عضویت در انجمن با آنان مانند سایر مستخدمین آماده به‌خدمت طبق قانون استخدام کشوری رفتار خواهند کرد

‌تبصره ۵ - با مستخدمین آماده به خدمت دولت که به عضویت انجمنهای شهرستان یا استان انتخاب شوند بر طبق مقررات این ماده رفتار خواهدشد

ماده ۹
مشمولین قانون استخدام نیروهای مسلح شاهنشاهی تا زمانی که در خدمت هستند از حق انتخاب کردن و انتخاب شدن محرومند

فصل سوم - انتخابات

ماده ۱۰
انتخاب‌کنندگان باید قبل از دادن رأی برگ انتخاباتی تحصیل کنند نحوه تنظیم دفاتر ثبت نام و احراز صلاحیت رأی دهنده و صدور برگ‌انتخاباتی به موجب آیین‌نامه‌ای خواهد بود که بر اساس این قانون از طرف وزارت کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید

ماده ۱۱
پس از وصول دستور وزارت کشور مبنی بر شروع انتخابات فرماندار یا بخشدار و یا جانشینان آنها مکلفند حداکثر ظرف ده روز مراتب راجهت اطلاع داوطلبان نمایندگی انجمن شهرستان در حوزه انتخابیه آگهی نمایند
داوطلبان باید از تاریخ انتشار آگهی ظرف پانزده روز آمادگی خود را کتباً به فرمانداری یا بخشداری محل انتخاب اطلاع دهند و برای اینکه داوطلب‌نمایندگی شناخته شوند باید معرفی‌نامه‌ای به امضای ۳۰ تا ۱۵۰ نفر اشخاصی که صلاحیت رأی دادن دارند به ترتیب زیر
۱ - در نقاطی که تا ۳۰ هزار نفر جمعیت دارند ۳۰ نفر. ۲ - در نقاطی که از ۳۰ هزار تا ۵۰ هزار نفر جمعیت دارند ۵۰ نفر. ۳ - در نقاطی که ۵۰ هزار تا ۱۰۰ هزار نفر جمعیت دارند ۷۵ نفر. ۴ - در نقاطی که از ۱۰۰ هزار تا ۲۰۰ هزار نفر جمعیت دارند ۱۰۰ نفر. ۵ - در نقاطی که از ۲۰۰ هزار تا ۵۰۰ هزار نفر جمعیت دارند ۱۲۵ نفر. ۶ - در نقاطی که از ۵۰۰ هزار نفر به بالا جمعیت دارند ۱۵۰ نفر.
ضمیمه نامه خود به فرمانداری و یا بخشداری محل انتخاب تسلیم و رسید دریافت نمایند. برگ داوطلبی و معرفی‌نامه طبق نمونه‌ای است که از طرف‌وزارت کشور تهیه خواهد شد. معرفی کاندیدای احزاب قانونی برای عضویت در انجمن شهرستان از طرف احزاب مذکور بجای معرفی‌نامه قابل قبول‌خواهد بود.

ماده ۱۲
پس از انتشار آگهی مذکور در ماده ۱۱ فرماندار بلافاصله کمیسیونی مرکب از خود و رؤسای ادارات دادگستری و بهداری و آموزش وپرورش و در صورت غیبت یا نبودن در محل قائم‌مقام آنان و یک نفر معتمد محل تشکیل می‌دهد. در نقاطی که هر یک از ادارات مذکور در این ماده‌وجود نداشته باشد از رؤسای سایر ادارات یا معتمدین محل برای تشکیل کمیسیون پنج نفری دعوت می‌شود
کمیسیون بدواً به صلاحیت داوطلبان نمایندگی کلیه حوزه‌های انتخابیه آن شهرستان رسیدگی و پس از آن اسامی واجدین شرائط در حوزه انتخابیه را به‌تفکیک تهیه و به وسیله فرماندار یا بخشدار اعلام می‌نماید و رأی‌دهندگان فقط می‌توانند به آنان رأی دهند

ماده ۱۳
فرماندار یا بخشدار هر حوزه انتخابیه به محض وصول دستور وزارت کشور مبنی بر تشکیل انجمن نظارت پانزده نفر از طبقات زیر
۱ - علما و اعضای هیأت علمی مؤسسات آموزش عالی، دبیران و آموزگاران. ۲ - پزشکان، مهندسان، وکلای دادگستری و سردفتران اسناد رسمی. ۳ - بازرگانان و پیشه‌وران. ۴ - کشاورزان. ۵ - کارگران.
از هر طبقه سه نفر را که واجد شرایط انتخاب شدن باشند تعیین و دعوت می‌نماید در صورتی که یک یا چند طبقه از طبقات پنجگانه فوق وجود نداشته‌باشد معادل کسری عده از سایر طبقات دعوت می‌شود

ماده ۱۴
دعوت‌شدگان در اولین جلسه از بین خود یا خارج هفت نفر را که واجد شرایط انتخاب شدن باشند به رأی مخفی و اکثریت نسبی به‌عنوان عضو اصلی و هفت نفر را به همین ترتیب به عنوان عضو علی‌البدل انجمن نظارت بر انتخابات تعیین می‌کنند برای انجام انتخاب مزبور حضوردو ثلث از دعوت‌شدگان کافی خواهد بود

ماده ۱۵
اعضای انجمن نظارت پس از انتخاب بلافاصله تحت ریاست مسن‌ترین اعضا تشکیل جلسه داده و یک رییس و یک نایب رییس و لااقل‌سه منشی از بین خود با رأی مخفی انتخاب می‌نمایند. انتخاب رییس و نایب رییس فردی و با اکثریت تام خواهد بود و در صورت عدم حصول اکثریت‌تام دفعه دوم انتخاب به اکثریت نسبی صورت می‌گیرد انتخاب منشی‌ها جمعی و به اکثریت نسبی است


نوشتار کامل قانون انتخابات انجمن‌های شهرستان و استان را در لینک زیر بیابید و بخوانید
قانون اصلاح قانون تشکیل انجمن های شهرستان و استان